Tanidromites nightwishorum – taką nazwę nosi odkryty gatunek kraba. Jest to uhonorowanie zespołu m.in. za album „Endless Forms Most Beautiful”, którego jednym z tematów jest ewolucja życia.
Tanidromites nightwishorum
Skamieniałości gatunku Tanidromites nightwishorum znaleziono we wschodniej Austrii (odkryto go na skamieniałej rafie koralowej znalezionej w kamieniołomach Kalkwerk Ernstbrunn w kraju związkowym Dolna Austria). Żył on w późnej fazie okresu jurajskiego – około 150 milionów lat temu. Był to czas, w którym na lądzie dominowały dinozaury, ale obszar, w którym znaleziono skamieniałości był wówczas ciepłym, płytkim morzem pełnym życia. Tanidromites nightwishorum odkryto w skamieniałej rafie koralowej.
Tanidromites nightwishorum (fot. palaeo-electronica.org )
Odkrycia i nadania nazwy dokonał zespół pod przewodnictwem kustosza Muzeum Historii Naturalnej w Alabamie – doktora Adiela A. Klompmakera (w jego międzynarodowym zespole znalazła się także m.in. Polka dr Natalia Starzyk z Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt Polskiej Akademii Nauk).
Szczegółowy opis odkrycia
Poniższy opis pochodzi od dr Natalii Starzyk
Przeanalizowaliśmy wiele krabów właściwych (Brachyura) w większości z raf gąbkowych i koralowych, z okresu od jury do kredy (201-66 milionów lat temu). Oba te typy środowisk były ważnymi niszami dla ewolucji i różnicowania się krabów w czasie późnej jury (164-145 milionów lat temu). Do badań użyliśmy grzbietowej części ciała krabów zwanej karapaksem. Opisaliśmy jeden nowy rodzaj i pięć nowych gatunków. Pozostałe taksony [grupa organizmów (populacja lub grupa populacji) zwykle uznawanych za spokrewnione, wyróżniająca się konkretną cechą] zostały przez nas opisane bardziej szczegółowo niż dotychczas, zsynonimizowane (cztery gatunki) i przeniesione (trzy gatunki i dwa rodzaje). Studiując szczegóły budowy karapaksów blisko i daleko związanych ze sobą grup krabów, znaleźliśmy podobieństwa i różnice w obrębie grup daleko ze sobą spokrewnionych. Podobieństwa rostrum mogą być świadectwem niezależnej adaptacji czy też konwergencji. W jednym przypadku stwierdziliśmy, że podobieństwa między okazami rodzajów z dwóch różnych nadrodzin były bardzo silne. W rezultacie umieściliśmy te taksony z powrotem w tej samej rodzinie wnioskując przeciwko tak ekstremalnej konwergencji. Opisaliśmy również jedno z największych zgrubień w skrzelach kraba wywołanych infekcją pasożytniczą oraz pokazaliśmy największy znany kompletny karapaks kraba jurajskiego.
Systematyka i ewolucja konwergentna jurajskich i kredowych krabów związanych ze środowiskami rafowymi
W późnej jurze miała miejsce pierwsza wielka radiacja [proces polegający na zwiększaniu się różnorodności i morfologicznego zróżnicowania z powodu adaptacji do zmian lub zajmowania nowych ekoprzestrzeni] krabów właściwych (Brachyura) w środowiskach rafowych; kolejna – trwająca od środkowej do późnej kredy – w różnych środowiskach. Przebadaliśmy karapaksy krabów właściwych z mezozoicznych gąbkowych i koralowych wapieni w Europie. Opisujemy tu sześć nowych taksonów: późnojurajski Europrosopon gen. nov., Eodromites bernchrisdomiorum sp. nov., Prosopon josephcollinsi sp. nov., Tanidromites nightwishorum sp. nov., T. weinschenki sp. nov.; i środkowo-kredowy Eodromites cristinarobinsae sp. nov. Poza tym opisujemy cztery nowe synonimy: Eodromites grandis (= E. guenteri), Tanidromites scheffnerae (= T. wysokaensis) i Europrosopon aculeatum (= E. verrucosum i E. barbulescuae). Pięć taksonów przenosimy: Eodromites aequilatus do rodzaju Tanidromites, Tanidromites rotundus do rodzaju Eodromites, Nodoprosopon dzhafarberdensis do rodzaju Abyssophthalmus, Nodoprosopon z rodziny Nodoprosopidae do rodziny Homolodromiidae oraz Rathbunopon z rodziny Glaessneropsidae do rodziny Prosopidae. Kilka kolejnych taksonów zostało ponownie opisanych. Wprowadzone zmiany wskazują na to, że Rathbunopon nie jest ekstremalnym przykładem ewolucji konwergentnej jak wcześniej sądzono. Odwrotnie, przednia struktura składająca się z rostrum z dwoma kolcami oraz zewnętrznych kolców orbitalnych jest niezwykłym przykładem konwergencji rodzaju Navarradromites z rodziny Goniodromitidae oraz przedstawicieli rodziny Homolodromiidae, dla której ta struktura jest specyficzna. Kolce rostralne prezentują następny przykład konwergencji. Opisujemy tu również niespotykane okazy: karapaks Abyssophthalmus cf. A. spinosus jest największym kompletnym okazem jurajskiego kraba właściwego. Okaz Planoprosopon aff. P. hystricosus posiada jedno z największych zgrubień powstałych w wyniku infekcji pasożytem (ichnotaxon Kanthyloma crusta). Podsumowując, nasze badania dowodzą, że bioróżnorodność i konwergencja wśród mezozoicznych krabów kryją jeszcze wiele tajemnic.
